Zein dira? neurotransmisorea da, eta apetituarekin eta plazerarekin lotuta dago. Oldarkortasun handiena duten pazienteek serotonina gabezia dutela ikusi da”, nabarmendu du Diazek. Ildo horretatik, serotonina (ISRS) atxikitzeko inhibitzaile selektibo gisa jokatzen duten botikak erabiltzea onartu da, bai anorexiarako —prebentzio neurri gisa gaitza arintzeko bidean duten pazienteentzat—, bai bulimiarako; kasu horretan, tratamendu espezifiko gisa eta depresioan erabiltzen direnak baino dosi handiagoetan. Oxitozina eta enpatia. Elikadura arloko jokabideetan nahasmenduak dituzten pertsonek ere aldaketak izaten dituzte beren ingurunearekin jarduteko moduan, besteak eta mundua ulertzeko gaitasunean. “Adibidez, goitika egiteko eta tripakadak egiteko jokabideak dituzten pazienteak oso sentiberak dira besteek baztertzeari dagokionez. Ez dagoen tokian bazterketa ikusten dute, oker esperimentatzen dute eta mundua aurkariago bihurtzen zaie”, dio Diazek. Gizarte kognizioko disfuntzio horiek oxitozina mailekin lotu izan dira, gaitasun enpatikoa, atxikimenduzkoa, besteak ulertzekoa zehazten duen hormonarekin. “Jokabide horiek dituzten emakumezko paziente askotan, oxitozina emateak hobetu egiten du kognizio soziala eta murriztu egiten du 24 ordutan hartzen den kalorien kopurua. Emaitzak oraindik ez dira erabakigarriak, baina litekeena da etorkizunean azterketa eta tratamendu lerro bat egotea hor. Oraingoz, ez dute agintzen oxitozina hartzeko EJNan erabiltzeko”, azaldu du. Ikerketa berriak. Gaur egun, neurobiologiaz haragoko ikerketak egiten jarraitzen dute. Lan horiek hormona faktoreetan oinarritzen dira, edo asetasunean edo jaten den elikagai kopuruan jartzen dute arreta. Hala, azken bost urteotan, AgRP izeneko neurona batzuen aktibazioa eta desaktibazioa aztertzen hasi dira. Neurona horiek gobernatzen dituzte jateko bultzada eta gosearen eta asetasunaren seinaleak. Nahiz eta azterketak saguekin egin diren eta oraindik ez duten jauzi egin gizakien ikerketetara, uste da neurona horien manipulazioak elikadura eredu normalak berrezartzeko balio dezakeela. Alde horretatik, Diaz Marsék berretsi du ikerketa ildo asko dagoela. “Arazoa da batzuetan zaila dela elikadura arloko jokabidearen nahasmendu bat eta asetasunarekin eta gosearekin zerikusia duten beste nahasmendu batzuk bereiztea, gosea handiagoa edo txikiagoa izatearekin zerikusia dutenak”, adierazi du. Aldaketa bat psikoterapian. Elikadura arloko jokabide nahasmenduen oinarri neurobiologikoetan aurrera egin ahala, hobeto ulertzen da konplexuak direla eta esku hartzeko faktore asko daudela. Kontua da terapiak eskaintzea erregulazio emozionalerako, kognizio sozialerako, errehabilitazio neurokognitiborako, besteenganako lotura konpontzeko, atxikimendua indartzeko… “Aurkikuntza guztiak, azkenean, psikoterapia aldarazten ari dira. Konturatzen zara tratamendu kognitibo-konduktuala (terapia psikologikoaren konbinazioa, elikadurari buruzko hezkuntza, gainbegiratze medikoa eta, batzuetan, botikak ematea) oso motz geratzen dela eta ez dela eraginkorra, batez ere emakumezko paziente helduetan”, esan du San Carlos Ospitale Klinikoko EJNko Unitateko arduradunak. Oinarri horiei esker, gainera, tratamendu farmakologikoaren ildoak lantzen ari dira. “Diagnostikoak lagundu egin gaitzake botika bat edo bestea behar dugun identifikatzen. Azken batean, laguntza bat da psikoterapia eraginkorragoa izan dadin”, erantsi du Diazek. Genomikako ikerketak fase hasiberriagoetan daude. Izan ere, azterketak egiten ari dira elikadura arloko jokabide nahasmenduen bilakaeran parte hartzen duten geneak identifikatzeko. Hau da, are urrunago joan nahi da, disfuntzio neurobiologiko horiek gene batek edo gehiagok eragiten dituzten jakin. Ikerketak hiru fase ditu: nahasmendu horiei lotutako geneak aurkitzea; animalia-ereduak erabiltzea gene horiek mutatzeko edo isilarazteko; eta, hortik aurrera, elikadura arloko jokabideak alda ditzaketen botikak bilatzea. Azkenik, Diaz Marsá doktoreak pazientzia eta itxaropena aipatu dizkigu. “Prozesu neketsua da, pazienteek gutxienez bost urtez egon behar dute tratamenduan, baina atera daiteke, bizitza guztiz normala eraman daiteke”, amaitu du. Prozesu neketsua da. Pazienteek gutxienez bost urtez egon behar dute tratamenduan, baina atera daiteke, bizitza guztiz normala eraman daiteke”. Jarraitu irakurtzen Zein dira? Gure inguruan elikadura arloko jokabidearen nahasmenduak bi talde handitan banatzeko joera badugu ere, anorexia eta bulimia, Amerikako Psikiatria Elkartearen Buru Nahasmenduen Diagnostikoa eta Estatistika egiteko Eskuliburuak (DSM-5) gehiago zehazten du eta honela sailkatzen ditu: Anorexia urduria. Gorputzeko pisua normala baino txikiagoa izaten da, eta horrek pisua handitzeko eta gorputz irudia desitxuratzeko beldur handia eragiten du. Bulimia urduria. Konbinatu egiten dira betekadak eta konpentsaziozko jokabide desegokiak, pisu igoera prebenitzeko diseinatuta daudenak (diuretikoak erabiltzea, heste-aringarriak, gehiegizko ariketa egitea, baraualdiak). Betekada bidezko nahasmendua. Denbora gutxian gehiegi jatea eta jaten denaren gaineko kontrola galtzea da. Elikadura arloko jokabide nahasmendu zehaztugabea (ejnzg). Elikadura arloko nahasmendu baten sintoma bereizgarri batzuk daudenean sailkatzen da multzo honetan, hala nola anorexiaren edo bulimia urduriaren sintoma batzuk daudenean, baina horiek diagnostikatzeko irizpide guztiak betetzen ez dituztenean. Pica. Elikagarriak ez diren eta oso ohikoak ez diren substantziak jateko edo miazkatzeko grina eutsiezina agertzen da nahasmendu horretan: lurra, klariona, igeltsua, pintura txirbilak, sodio bikarbonatoa, almidoia, kola, lizuna, zigarro errautsa, papera.... Hausnar bidezko nahasmendua. Elikagaiak behin eta berriz berrahoratzea izaten da. Berrahoratzen diren elikagai horiek berriz murtxikatu daitezke, irentsi edo bota. Saiheste bidezko nahasmendua. Oso elikagai gutxi irenstea edo elikagai jakin batzuk saihestea du ezaugarri. Ez da gorputz irudi desitxuratua izatea edo gorputz irudiaz arduratzea. Nahasmendu batzuk, oraindik EJNtzat hartu ez arren, aurrekoen antzekoak dira, itxurak kezka gehiegi eragiten duelako eta gorputzaren pertzepzio desitxuratua izaten delako. Kasu horietan, elikadura arloko jokabide nahasiaz hitz egiten da, eta aztertzen ari dira Buruko Gaixotasunen Diagnostikoa eta Estatistika egiteko Eskuliburuaren hurrengo eguneratzean sartuko ote dituzten. Bigorexia. Giharren masa eta zehaztasuna handitzeko kezka obsesiboa. Itxura fisikoarekin ez dira egoten batere gustura, eta denbora asko behar izaten dute entrenamendu intentsiboetarako eta muskuluen bilakaera handiagoa lortzeko. Osasunerako arriskutsuak diren portaerak ere izan ditzakete, hala nola substantzia gehiegi hartzea, anabolizatzaileak adibidez, eta gehigarriak ere bai, kontrolik gabe. Ortorexia. Jaten diren elikagaien kalitateaz eta purutasunaz modu obsesiboan eta ez-osasungarrian arduratzea. Hasierako asmoa osasuna hobetzea izan daitekeen arren, ortorexiak arazo fisiko eta emozional batzuk eragin ditzake, besteak beste malnutrizioa, isolamendu soziala eta janariaren inguruko antsietatea. Diabulimia. 1 motako diabetesa duen pertsona batek intsulina nahita ez hartzea edo murriztea izaten da, pisua galtzeko helburuarekin. Osasunerako arriskutsua izan daiteke, intsulinarik ezak odoleko azukre maila modu arriskutsuan handitzea eragin baitezake, eta horrek, epe luzera, konplikazio larriak eragin ditzake: organoei kalte egitea, zirkulazio arazoak, itsutasuna eta neuropatia. Pregorexia. Haurdunaldian pisua eta itxura fisikoa kontrolatzearen inguruko kezka obsesibo eta osasungaitz samarra. Kalorietan muturreko murrizketa egitea, gehiegizko ariketa egitea edo elikagai elikagarriak baztertzea ekar dezake. Potomania. Nahasmendu hori duten pertsonek ur gehiegi kontsumitzen dute modu konpultsiboan, kontrolaezinean eta anormalean. Jokabide horrek ur bidezko intoxikazioa edo hiponatremia eragin dezake, eta hori gertatzen da sodio mailak modu arriskutsuan diluitzen direnean, ur gehiegi hartzen delako. Honako sintoma hauek ager daitezke: goragalea, oka egitea, hantura, burua nahastea, konbultsioak eta, kasu larrietan, bizia arriskuan jar dezake. Jarraitu irakurtzen